Alles over pompoenen

POMPOENSOORTEN

Pompoenen zijn er in vele soorten en maten. Maar wat is precies het verschil tussen een pompoen en een kalebas en waarin onderscheiden fleskalebassen zich van sierkalebassen?

Meer lezen over:

POMPOEN EIGENSCHAPPEN

POMPOEN IN DE KEUKEN

CREATIEF MET POMPOEN

POMPOEN VS KALEBAS

Een vaak gestelde vraag is: wat is het verschil tussen een pompoen en kalebas? Om dit verschil uit te leggen moeten we kijken naar de taxonomie van de komkommerachtigen (Cucurbitaceae), waar pompoenen en kalebassen toe behoren. Over het algemeen behoren pompoenen en kalebassen tot het geslacht Cucurbita, met uitzondering van de fleskalebassen. De belangrijkste soorten onder het geslacht Cucurbita zijn Cucurbita maximaCurbita pepo en Cucurbita moschata.

De term pompoen wordt zeer breed gebruikt. Omdat er geen eenduidige definitie is voor een pompoen en kalebas is het dan ook moeilijk het verschil tussen deze te definiëren. Wel kan gezegd worden dat de types die vallen onder de soorten C. maxima en C. moschata allen als pompoen worden beschouwd en voor consumptie geschikt zijn. Onder de soort C. pepo zitten zowel eetbare types (bv. Halloween, oliepompoen, spaghettipompoen) als ook niet-eetbare types (dit zijn de sierkalebassen). Typerend voor rijpe sierkalebassen is een keiharde schil.  Maar deze moet je niet verwarren met de fleskalebassen.

FLESKALEBAS

Fleskalebassen behoren tot het geslacht Lagenaria. Dit geslacht bestaat uit zes soorten die allen hun oorsprong in Afrika hebben. Fleskalebassen behoren tot het soort Lagenaria siceraria dat door de mens verder ontwikkeld is. Lagenaria komt van het Latijnse woord Lagena, wat fles betekent. Fleskalebassen hebben in tegenstelling tot pompoenen en kalebassen geen gele, maar witte bloemen en bloeien alleen ´s nachts. Deze worden voornamelijk bestoven naar nachtvlinders. Fleskalebassen bestaan in tegenstelling tot de pompoenen en sierkalebassen enkel uit verschillende kleuren groen. Fleskalebassen kunnen jong geoogst voor consumptie gebruikt worden.

Volledig afgerijpte vruchten kenmerken zich door een dikke en harde schil. Deze harde schil maakt het mogelijk om de fleskalebassen te drogen. Het buitenste schilletje rot ´s winters weg en van binnen droogt de kalebas in. Zo ontstaat een holle fleskalebas met een harde schil. In de zuidelijke continenten worden deze fleskalebassen gebruikt voor verschillende doeleinden, zoals  een muziekinstrument of als waterkan.

Op de zolderverdieping van de pompoenwinkel zijn vele verschillende toepassingen van de fleskalebas te zien.

POMPOEN EIGENSCHAPPEN

Is de pompoen bewaarbaar en zit hier veel verschillen tussen bij de verschillende pompoenen? Hoe gezond is de pompoen en wat zijn precies die gezonde voedingsstoffen?

Pompoenen kun je over het algemeen lang bewaren. Indien de pompoenen niet aangesneden worden zijn eetpompoenen ongeveer 2-3 maanden houdbaar. Uitzondering hierop vormt de Cabocha pompoen, deze is soms zelfs houdbaar tot in maart! Aangesneden kun je de pompoen maximaal een week in de koelkast bewaren. Onaangesneden bewaar je de pompoen het beste op een schaduwrijke, koele plek, bijvoorbeeld een kelder of gangkast.

Pompoen zit boordevol goede voedingsstoffen. Per 100 gram heeft de pompoen ongeveer 36 kcal wat niet veel is in vergelijking tot bijvoorbeeld 100 gram pasta (99 kcal) of gekookte aardappels (82 kcal). Een goed alternatief dus voor andere koolhydraatbronnen voor wie zijn koolhydraatinname wat wil beperken. Daarnaast is pompoenen rijk aan verschillende vitaminen en mineralen. Hieronder de belangrijkste voedingsstoffen in een pompoen per 100 gram:

  • calorieën: 36 kcal
  • koolhydraten: 12 gram
  • eiwitten: 2 gram
  • vitamine A: 245% van de ADH
  • vitamine K: 49% van de ADH
  • vitamine C: 19% van de ADH
  • kalium: 16% van de ADH
  • koper, mangaan en riboflavine: 11% van de ADH
  • vitamine E: 10% van de ADH
  • ijzer: 8% van de ADH
  • foliumzuur: 6% of the RDI

Ook is de pompoen rijk aan beta-caroteen, een belangrijke anti-oxidant in het lichaam.

POMPOEN IN DE KEUKEN

De pompoen is een alleskunner. Door zijn kleur en smaak kan pompoen in vele gerechten van salades tot deserts verwerkt worden. Maar wat zijn de lekkerste recepten en hoe kun je een pompoen het gemakkelijkst schillen? Is het eigenlijk wel nodig een pompoen te schillen?

Pompoenen kunnen nog weleens wat grond bevatten op de schil. Het kan daarom raadzaam zijn om de pompoenen even te wassen voordat je deze gaat aansnijden. Pompoenen hebben weinig last van ziekten en plagen waardoor er weinig gebruik wordt gemaakt van gewasbeschermingsmiddelen.

Begin met een heel klein kapje te snijden van de onderkant. Dit zorgt ervoor dat het puntje waar ooit de bloem aan de vrucht vastzit verdwijnt.  De pompoen staat nu direct stevig op de snijplank. Doe ditzelfde aan de bovenkant bij de steel. Snijd de pompoen nu dwars doormidden zodat er twee identieke helften ontstaan. Daarna kunnen met een lepel de zaden en draden uit de pompoen geschraapt worden. De beiden helften kunnen nu afhankelijk van het gerecht in halvemaantjes of blokjes worden gesneden.

Voor de meeste pompoengerechten is het niet nodig de pompoenen te schillen. Bij zowel de Hokkaido, als de flespompoen en de Cabocha is de schil rijk aan voedingsstoffen en wordt deze zacht tijdens het koken. Ook bij het gebruik van pompoenreepjes of blokjes is het verstandig niet te schillen. De schil zorgt dan juist voor een stevige ´bite´.

Uitzondering hierop is het maken van pompoensoep met de Cabocha pompoen. Deze groene eetpompoen heeft goudgeel vruchtvlees vanbinnen. Indien je deze pompoen verwerkt in de soep zal deze met schil bruin worden in plaats van de goudgeel!

Pompoenen zijn niet de meest geschikte groenten om in te vriezen. Indien deze rauw worden ingevroren worden pompoenblokjes slap bij het ontdooien. Wel is het mogelijk de pompoenblokjes te koken en vervolgens te pureren. Deze puree is wel uitstekend in te vriezen om later nog eens te gebruiken als basis voor soep, pannenkoeken, hartige pompoentaart of een pompoendesert. Kijk voor ideeën eens op onze receptenpagina!

CREATIEF MET POMPOEN

Pompoen of kalebas als decoratie gebruiken? Welke pompoenen zijn hiervoor geschikt en hoe hol je bijvoorbeeld het beste een Halloweenpompoen uit?

De dag voor Allerheiligen, 31 oktober, staat in steeds meer landen in het teken van Halloween. Het feest werd van oorsprong vooral op de Britse eilanden en de VS gevierd, maar de laatste jaren wordt het feest ook in ons land steeds bekender.

Belangrijk onderdeel hierin vormen de grote oranje Halloweenpompoenen. De Halloweenpompoenen heeft een vrij zachte schil en vruchtvlees en is daardoor gemakkelijk uit te hollen. Het zachte vruchtvlees en de schil zorgen er wel voor dat deze pompoenen maar ongeveer 1 week goed blijven nadat deze zijn uitgehold. Een geschikte Halloween heeft een hoog, rond model en een doorsnee van minimaal 20-25 cm

Bij het uithollen van de Halloweenpompoen start je met het kapje met steel eraf te snijden. Doe dit netjes aangezien het kapje op het einde weer terug geplaatst wordt op de uitgeholde pompoen. Maak het kapje ook niet te klein, anders maak je het jezelf onnodig lastig met het uithollen van de pompoen. Maak je het kapje te groot dan houd je vrij weinig ruimte over om het figuur uit te kerven. Teken dit van tevoren dus even nauwkeurig af. Gebruik voor het uitsnijden een kartelmes, bijvoorbeeld een steakmes.

Nu het kapje eraf is kun je beginnen met het verwijderen van alle draden en zaden uit de pompoen. De zaden van een Halloweenpompoen hebben een dikke schil en zijn daarom niet eetbaar. Wanneer de pompoen helemaal schoon is kan een desgewenst sjabloon gekozen worden en deze over worden getrokken op de Halloweenpompoen. Hier een diverse selectie van Halloweensjablonen die je zo kunt printen en kunt overtrekken op jouw pompoen.

Het sjabloon kun je op de pompoen vastplakken en met een prikpen overnemen. Vervolgens kan er gestart worden met het uitsnijden van de pompoen. Maak de pompoen vervolgens schoon met een natte theedoek. Het is aan te raden een Halloweenpompoen een aantal dagen voor Halloween te maken, anders bestaat de kans dat deze al begint te rotten!

Gedroogde kalebassen kunnen goed bewerkt worden. De houten schil kan bewerkt worden met een zaag, een dremel of beschilderd worden. Belangrijk is eerst te bedenken wat je precies wil met de kalebas en welke grootte je nodig hebt. Ook is het belangrijk of je de natuurlijke tekening op de schil van de kalebas wilt behouden. Wees voorzichtig met opschuren, want dit kan voor krassen zorgen. Enkel blanke lak is vaak al voldoende om de natuurlijke tekening te behouden. Wil je de kalebas verven dan kan dat uitstekende met acrylverf voor een dekkend resultaat of Leather Dye om de natuurlijke tekening te behouden. Met een dremel en eventueel een figuurzaag kun je de gedroogde fleskalebassen maken tot bijvoorbeeld originele lampenkappen, vogelhuisjes of kerstballen.

Pompoenen horen bij de herfst. In combinatie met herfstbladeren, sierkomkommers, sierappels en andere materialen kunt u een mooie herfstdecoratie maken. In de pompoengalerij zijn verschillende voorbeelden hiervan te bewonderen.